Thursday 27 November 2014

YMA THIAN 29.11.2014 Issue EDITORIAL

Kar hmasa lama kan tarlan angin YMA THIAN, Bairabi kartin chanchinbu chu kumin chhung atan chuan kan chhuah hnuhnun ber tur a lo ni ta a, tlawmngaih chhuaha thu thawhtu leh thahnemngai tak a chhuah theihna tura hma la tu zawng zawng te, min fuihtu leh thurawn duhawm tak tak min petute chungah lawmthu kan sawi e.

A buatsaihtute indaih tawk lohna leh ngaihtuahna in a tlin ngang loh avangin duhthu a sam lo kumtluan a, rilru-ah heti zawk hian tihna awm bawk thin mahse a tak ram kan chuang hleithei lova, tlawmngaia kan chanchinbu min laksaktu leh lo chhiar thin zawng zawng te laka thupha kan chawi bawk e.

Pathianin rem a tih chuan 2015 a rawn her chhuah rualin YMA THIAN hmelthar leh enkawltu thar kan hmu turah inngai ila. Khawtlang mipuiten neitu chan chang taka tha lo thawh leh theuh tur te, a changtlun theihna tura ngaihtuahna senga lo inpe tur te leh kumin aia tangkai zawka YMA THIAN hmang theuh turin kan inchahin kan inngen lawk a ni.

Engpawhnise, Pathian hruaina duhawm tak chang theuh turin duhsakna kan hlan che u a, tun tum hi kumin atan chuan a hnuhnung ber tur a nih avangin chhungkaw tinte Krismas chibai kan buk lawk vek che u a, kumthar duhawm tak pawh chuangkai theuh turin duhsakna kan hlan mawlh mawlh a che u.

KRISMAS LEH KUMTHAR CHIBAI KAN BUK VEK A CHE U.

Group YMA Zaipawl Member ruat thar te :

Zampuimanga Group YMA Executive Committee thurel angin Bairabi Chhimveng Branch YMA atangin Group YMA Zaipawl Member turin heng mite hi ruat belh an ni :
1. Nl H.Laichhuanmawii
2. Nl F.Lalenkawli
3. Nl H.Lalhmingliani
4. Nl Regina Lalthantluangi
5. Nl Lalramthari
6. Pu R.Laihnuna
7. Pu R.Lalchhuanmawia
8. Pu Ricky Edentharmawia
9. Pu R.Lalfamkima
10. Pu Ricky Zorinsanga
11. Pu H.Lalrintluanga
12. Pu A.Lalsangzuala
13. Tv David Lalhruaitluanga
14. Tv F.Lalhmingliana
15. Tv Lalherliana

Kum 2015 Chhimveng Branch YMA hruaitu thlan dan tur leh a hun chungchang

Kum 2015 Chhimveng Branch YMA hruaitu thlan dan tur leh a hun chungchang hetiang hian rel a ni.

Inthlan hun tur : Dt 16.12.2014, Thawhleh zan Dar 6:30PM

Inthlan dan tur hi Nominate siamin Post-by-post a inthlan a ni dawn a, mi 13 nominate an siam a, inthlan hunah member kalkhawm ten a tul an tih chuan Floor Nominate 2 aia tam lo an siam thei ang. Nominate te :

1. Pu H.Lalrinthanga 2. Pu H. Zirsangliana 3. Pu F.Ramzauva
4. Pu C.Lalchhuankima 5.Pu R.Lalrinawma  6.Pu H.Lalhmangaiha 7. Pu B.Lalnunmawia 8. Pu F.Lalduhawma 9. Pu H.Vanlalhruaia 10. Pu H.Lalbiakmawia 11. Pu B.Lalnunkima 12. Pu J.Vanlalhruaia
13. Pu F.Vanlalbela

Inthlanpuitu turin heng mite hi sawm nise tih a ni.
R.O turin - Pu J.Lalchhuanawma, VCP
Recording turin - Pu Vanlalfela, Secy. Gr. YMA
P.O turin - Pu H.Kaphmingthanga, President Jt YMA
- Pu HD Lalhlimawma, Secy. Jt YMA
- Pu C.Lalramthara, Treasurer, Jt YMA

Inthlan zan hian thingpui leh a hmeh siam nise, Bairabi Chhimveng MHIP te tlawmngaihna ngen nise tih a ni.

Calendar siam dawn

70th YMA Gen. Conference, Information & Publicity Sub-Committe chuan Conference denchhenin 2015 Calendar an siam dawn a, lo leisak theuh turin chhungkaw tin te min ngen lawk a ni.

Huan pass thehluh tur hriattirna

Tlawng dung, Hortoki ram chhung, Tut chhuah atanga Bulung chhuah huamchhunga Bairabi Village Council ten pass-na an lo pek chhuah tawh zawng zawngte original pass (xerox copy ni lo) Bairabi Village Council Secretary Pu Lalbiakzama hnenah December ni 1 ral hmain theh luh tur a ni. Huntiam ral hnuah pass-na theh lut lo ten harsatna an tawk a nih pawn Bairabi Village Council in mawh a phur lovang.

Sawmna leh hriattirna

Green Hills Kids Care School Bairabi chuan Dt 2.12.2014, Thawhlehni Dar 10:00AM hian Bairabi Hmarveng Hall-ah Parents Day leh School din kum 10 a tlin lawmna kan nei dawn a. He School atanga lo zir chhuak tawh (Course zo tawh) zawng zawng te pawh kal vek turin kan sawm a, sawmna hran hmulo te pawhin hei hi sawmna anga min lo ngaihsak tur leh he programme rawn tel vek tura sawm leh hriattir kan ni e.

Sd/- Principal
Green Hills Kids Care School

Hriattirna pawimawh

District Magistrate, Kolasib District : Kolasib atanga Bairabi Village Council ten lehkha an hmuh angin kum 2014 Krismas leh 2015 kumthar vuakvetah halpuah, halmawi leh puakthei thil dang, boruak thalo siam thei leh ri bengchheng siam thei chi bakah silai lem a mu awm kahchhuah theih chi reng reng lakluh, zawrh, hralh, hal leh hman khap tlat a ni.

He thupek hian Security Force, Paramilitary Force leh mipui mimir zawng zawngte tumah thleibik awm lova zawm vek tura hriattir kan ni. Thupek hian thu leh awm hma chu puanzar a nih atanga thla hnih chhung a huam ang.

Sub-Committee hrang hrang ten hma la tan

Dt 21.11.2014, Zirtawpni chawhma dar 10:30 khan kum 2015 YMA General Conference Zampuimanga Group YMA in Bairabi-a kan thlen tur puala Organising Committee din tak Office Bearers te leh Sub-Committee hrang hranga Office Bearer tura ruat te leh Zampuimanga Group hruaituten Joint committee meeting an nei a, Sub-Committee hrang hrang committee member tur mi 135 vel an ruat chhuak.

Sub-Committee hrang hrang te hian a theih ang angin hma an la tan nghal a, Organising Committee in a rel angin Sub-Committee hmalak dan tur leh sum hmandan tur (Budget Estimate) an siam vek anga, Organising Committee-ah thehlut lehin January 2015 ah Organising Committee neih hunah thlirhova a remchang anga pawm a ni dawn a ni.

State Bank of India, Bairabi Branch hawn a ni ta

Dt 26th November 2014, Nilaini chawhnu dar khat khan State Bank of India, Bairabi Branch chu Kolasib DC Pu Jitendra Yadav, IAS chuan a hawng.

State Bank Branch thar hawnna inkhawm hi Zampuimanga Hall-ah neih a ni a, state bank lam hotute, media lama thawkte, Bairabi khawtlang hruaitu & NGO te leh school thenkhat atanga sawm bik te an tel a, State Bank of India chuan he programme-ah hian Bairabi-a School pathum; Govt Bairabi High School, Zophai UPS leh Lenhmuikawn P/S te Water Filter pahnih theuh pein Bairabi North Branch YMA Library tan Water Filter pakhat an pe bawk a ni.

State Bank Bairabi Branch thar hawngtu khuallian, Pu Jitendra Yadav, IASKolasib DC chuan mizo tawnga thu sawiin he branch thar hi Bairabi khawtlang chauh nilo, Bairabi leh a chhehvela khaw awm ten tangkai taka an chhawr theih a beisei thu a sawi a. Khuallian chuan Central flagship programme Pradhan Mantri Jan Dal Yajona (PMJDY) te pawh hlawhtling taka kalpui theih a nih dawn tak avangin lawmawm a tih thu te leh ‘State Bank hi hman tangkai zir ila, kan hmalam hun atana kan mamawh sum khawlnan i hmang ang u. Sum khawl hi timakmawh leh chindawklak(habit-ah) i nei ang u’ tih te a sawi bawk a ni.

State Bank branch thar hawnna ah hian State Bank lam hotu; Pu Lalhlimpuia, RBO leh Pu Lalthuamliana, Dy.GM te chuan thu sawiin Bank kalphung leh Internet Banking chungchang te sawiin State Bank Branch thar chu a theih ang anga hmang tangkai tur leh chhungkaw tinten Account hawng vek turin an chah a ni.

State Bank of India hian Mizoram-ah Branch 37 a nei mek a, ATM 84 neiin Aizawl  khawchhungah bik ATM 47 a awm a ni.

Cyber Security leh Social Media Security


(69th YMA General Conference, Ratu a Pu Lalthlamuana, CIO, ICT thusawi lakchhuah)


THUHMAHRUAI:
Kum 2009 YMA General Conference, Darlawn-ah khan “Cyber Crime leh Mizo Society” chungchang kan sawi tawh a. Tunah, kum nga (5) a lo liam ta, YMA General Conference, Ratu-ah “Cyber Security and Social Media Security” kan sawi ve thung dawn a ni.

A hmasain kan thupui awmzia hi han sawifiah hmasa ila – “CYBER” tih tawngkam hi Greek tawng “Kubernetes” atanga lakchhuah a ni a, Saptawngin “Cybernetics” tihna a ni. A awmzia chu Computer khawlthluak nei, Internet leh Mobile phone inthlunzawmna khawvel tihna a ni. “Cyber Security” in a tum ber chu kan mimal thil, sum leh pai, leh sumdawnna te hi computer, Internet leh Mobile kaltlanga tih anih tawh avangin venhim an ngaia,anih loh chuan misualtute emawin kan Computer leh Mobile phone a kan thildah te an ruchhuak thei a, an hmang khaw lo thei ani.Heng thilsualtitute lakakan inven fimkhur theihna tura kawng in kawh hmuh hi kan tum ber a ni. “Social Media Security”awmzia chu social networking hmanrua facebook, twitter, whatsapp, youtube, etc. te leh social media hmanrua computer, Internet leh Mobile phone te himna tura kawng in kawh hmuhna a ni. Tunah hian kan Mizo society hi Cyber society ah kan tawlhlut mek a, kan khawtlang nunphung pawh social network avangin a lo danglam zo ta a, a taka thian inkawm aiin social media hmanga thian inkawm kan lo uar ta. Heng Social Media te hi hmansual awlsam tak a ni a, kan mizo thalaite zingah pawh kan hmang sual nasa em em a. Heng avang hian kan khawtlang nunah harsatna leh buaina kan tawk chho mek a ni. Heng harsatna leh buaina kan tawh lohna tur hian Social Media Security chung chang hi kan hriat a pawimawh hle a ni.

Cyber Security leh Social Media chung chang hi a pawimawh a ni ang, khawvel ram changkang a piangah ngaihpawimawh a hlawh hle. Mizoram pawhin a ngaipawimawh a ni ang YMA General Conference-ah meuh pawh sawi chhuah a lo ni ta. YMA kum puan “Ram leh hnam humhalh” hian a huam zau hle a, Cyber Security leh Social Media Security chung chang pawh hi ram leh hnam humhalhna kawngah hian kan ngaihthah thei lovang. Cyber Crime avanga kan mualpho lohna tur leh kan ram leh hnam kan him theihna turin he thupui “Cyber Security and Social Media Security” chungchang hi tun tumah hian kan zirho dawn a ni.

Booklet-ah leh General Conference Bu-ah khan a kimchangin tarlan a ni a. Booklet-ah khan Internet ethics, Browser Security, Desktop Security, Online Banking Security, Credit leh Debit Card Security, Mobile Phone Security, Internet Security, Social Network Security te leh zawhna leh chhanna pawimawh tak tak tarlan a ni a. Tun tumah hian khang Booklet-a mi zawng zawng kha kan sawi vek hman dawn lova, a pawimawh zual pali (4) chauh ka rawn sawi dawn a ni.

SIM CARD PREPAID:
SIM Card Prepaid tihnunsa zawrh leh hman hi dan bawhchhiatna sual lian tham tak a tling a, heng dan bawhchhiate hi Lungin (Jail) tan tir bakah pawisa tam tak chawitir theih an ni bawk. SIM Card tihnunsa zuar tur chuan tuemaw hminga SIM Card kha lo registered lawk a ngai a, registered tur chuan mi tuemaw hming, Photo, Voter’s ID leh Address proof hman a ngai thin. Chung chu sumdawn nana hmangin midang hnenah an hralh chhawng leh thin. Heng SIM Card tihnunsa zuartute hian dan an bawhchhiat avangin an chungah hremna dan “IPC – 465: Forgery Case” leh “IPC – 499: Defamation Case” an awrh thei a ni.

Tin, SIM Card prepaid tihnunsa hmangtute pawh hian anmahni hming ni lova SIM Card an neih avangin dan an bawhchhia tihna a ni a, hremna dan “IPC-416” hmanga hrem theih an ni bawk.

SIM Card tihnunsa zawrh leh hman avanga harsatna kan tawh theih thenkhatte:

–       Mahni hming leh nihna inthupin Mobile Number kan nei a, chumi avang chuan mi tute emaw tihhmingchhiat nan leh tihmualpho nan hman kan ching.

–       Terrorist (Hel pawl) te tan Mobile Phone neih a ti awlsam a, suahsual rawngbawlna chi hrang hrang entirnan Bomb kam nan leh tihpuahnan an hmang thei.

–       SIM Card mahni hming ni lova neih a nih avangin misual an huangtau a, CATV leh Social Network (FB, Whatapp, Youtube) velah an huat zawng sawiselnan leh Sorkar dodalna huaisen tak takin an sawi thin. Tin, mahni hming thupa thilti an nih avangin Mizo nula saruak phochhuah te an chin phah bawk thin.

Hetianga sual rawngbawltute hi an Mobile number atangin zawng chhuak dawn ila, thilsual titu dik tak man lovin a tilotu zawk, a hming tumtu kha, man an nih phah thei a ni. Mipui pawisawilo zawkten kan tawrh phah theih avang hian SIM Card prepaid tihnunsa zawrh leh hman hi i bansan ang u. Dikna leh Rinawmna vawng nung zel tur kan ni tih hre rengin heng thil tha lo, kan ram leh hnam mualphona thlen theitu hi i do dal ngam ang u.

SOCIAL MEDIA/SOCIAL NETWORK
Tunlai khawvel thalaite zinga lar em em chu “Social Network” leh “Social Media” te hi an ni. Awlsam taka kan inbiak pawh a, thu leh hla, thlalak (photo) leh video kan inthawn tawn zung zung theihnan khawvel huapzo Network siam a ni a, chu chu “Social Network” kan tih hi a ni. Hemi atan a hmanrua kan hman thin Computer, Internet, Mobile Phone, etc te hi “Social Media” kan tih chu a ni.

Social Networking atana kan hman lar deuh deuh te chu – Facebook, Whatsapp, Wechat, Twitter, Messenger, Youtube, etc te an ni. He Social Networking hian thatna tam tak nei mahse mi tam tak tan chhiatna a thlen thei a ni.

Mi thenkhat ten mahni nihna thupin midangte sawisel nan te, diklo taka Sorkar sawisel nan te, mi thlalak duk dak lo tak tak tar chhuah nan te,Mi intihhmingchhiat nan te leh invau nan te an hmang thin. Heng zawng zawng hi dan bawhchhiatna sual lian tham tak a ni a, Social Networking hmangtute kan fimkhur a ngai tak zet a ni.

Social Networking athu kan post leh comment te hian Jail (Lung in) bang min zuttir thei a, pawisa tam tak pawh kan chawi thei a ni. Chung langsar zualte chu:-

(a)      Mahni nihna ni lova “Fake Account”siamin Jail-ah tantheih a ni.

(b)      Sorkar hotu, Minister, celebrity leh mi tute pawh dawt a intihmualpho tuma sawichhiatna leh sawiselna thu post leh comment in lung-in tan theih a ni.

(c)       Sakhaw dang deuhsawhna leh sawichhiatna lam post leh comment in lung-in tan theih a ni bawk.

(d)      Mi tute pawh tawngkam mawi lo tak tak a “Zawngsen, Hmela, Uirenu, etc”tia thu post leh comment in lung-in a tan theih.

(e)      Dan in thiamloh a chantir hma a, Sorkar hnathawk leh politician-te “A eiru” tih tawngkam post leh comment in lung-in a tan theih bawk.

(f)       Mi rilru tina thei thlalak leh video thawn darh in lung-in a tan theih.

(g)      Midangte tana hmuh nuam lo, saruak leh ruang thlalak leh video thawn darh in lung in a tan theih bawk.

(h)      Zahmawh rawngkai leh invauna lam pang thawn darhin lung-in tan theih a ni.

Social Networking kaltlanga thu kan post leh comment dawnin he zawhna hi in zawt hmasa thin ila – He thu ka Post emaw Comment avang hian keimah leh ka chhungte tan thil tha lo a thleng thei em? Dan bawhchhiatna a ni em? ” tiin in zawt hmasa ila, “AW” kan ti anih chuan post emaw comment loh ngam tur a ni.

MOBILE TOWER LEH MOBILE PHONE RADIATION
Radiation kan tih hi a nihna takah chuan Electromangnetic Field (EMF) a ni a. Kan lei (Earth) leh Ni (Sun) te pawh hian radiation a pechhuak reng a, mihring siam chawp radiation entirnan- Electric tower, Radio tower, Microwave tower, TV tower, Mobile tower, Mobile phone etc. te pawh hian radiation an pechhuak reng bawk a ni.

Tunlai kan buaipui ber pakhat chu Mobile Tower leh Mobile Phone atanga Radiation lo chhuak hi mihring tan a pawi leh pawi loh chung chang hi a ni. Hemi chung changah hian inhnialna tam tak a awm thei a. Mihring tan a hlauhawm theih dan a awm rualin, a hlauhawm loh dan pawh a awm bawk. Chuvangin mobile hmangtute leh mipuite kan fimkhur thiam a pawimawh hle a ni.

India ram khua leh tui, radiation laka, kan him theihna turin India sorkar chuan International Radiation Norm aiaza-zel-a-sawm (10%) in a tihniam a, entirnan GSM mobile tower atanga radiation energy a pek chhuah theih chin bituk 4.5 watt per sqm (900 Mhz) kha 0.45 watt per sqm a lo ni ta a, chutiang bawkin 9.0 watt per sqm (1800Mhz) kha 0.90 watt per sqm a lo ni ta bawk a. Hei hian a entir chu Mobile tower atanga radiation energy lo chhuak thin kha mihringte tan a hlauhawm nep zawk nan tih hniam tir vek an ni. He dan hi ni 1.9.2012 atanga hman tan tawh a ni a, Mobile operator-ten he dan hi an bawhchhia anih chuan tower tinah cheng nuaih nga (Rs. 5.00 lakh) chawitir theih an ni.

Kan hriat reng tur chu Mobile tower chauh hianradiation energy a pechhuak lova, Mobile phone pawh hian radiation energy a pechhuak ve reng a ni. Mobile phone te leh kan taksa hi hnaih chilh taka dah anih thin avangin mobile phone atanga radiation energy lo chhuakte leh kan taksain radiation a hip luh dan hi SAR (Specific Absorption Rate) hmanga teh ani thin. Mihring tana hlauhawm lo tur chin ICNIRP (International Commission for Non Ionizing Radiation Protection) hian SAR hi bi tuk a nei achu chu 2 watt per kg (average over 10 grams tissue) a ni. Mahse India ram mite himna tur zawkin India sorkar chuan International norms aia hniamin Mobile phone tinah SAR hi 1.6 watt per kg a bi tuk a, he dan hi ni 1.9.2012 atang khan hman tan a ni. Tunah hian Mobile phone ram chhunga siam leh lakluh (import) reng rengah SAR hi 1.6 watt/kg aiin a sang tur a ni lo a, mobile handset zawng zawngah pawh tarlan vek tur a tih a ni bawk. Tuna i Mobile handset pawh kha en la, a sang aiin a hniam lam pang a tha tih hria ang che.

A hlauhawm dan leh hlauhawm loh dan:

(a)    Radiation energy in mihring a chhun reng chuan a hlauhawm thei dan a awm a. Amaherawhchu, Mobile tower   kan in chunga an bun avang khan a hlauh awm tihna a ni kher lo. A hlauhawm dan chu Mobile tower-ah khan RF Antenna a awm a, chu chuan nangmah epchiah khan, 20 metre aia hnaiah, rawn hawitir sela, mihring tan a hlauhawm thei. Chupawh mihringa a lanchhuah hun tur chu kum 8-10 vel bawr-ah a ni ang. Mobile tower an dahna in (house) aiin antenna in a chhun building metre 20 aia hnaia awmte tan a hlauhawm zawk. Mobile tower antenna leh kan awmna inkar hlat zawng hi hetiang aia tlem a ni tur a ni lo:

Antenna Hawizawng in ang                            Antenna atanga Building hlat zawng

1 Antenna                                                      20 Metres

2 Antennas                                                     35 Metres

4 Antennas                                                    45 Metres

5 Antennas                                                    55 Metres

(b)    Mobile Phone inbiak nana hman nasatin a hlauhawm thei. Nikhatah minutes 18-24 aia tam hman loh hram tur a ni.

(c)    Mobile signal that vak lohna hmun atanga kan biak hian kan mobile handset atangin radiation energy a pechhuak hnem zawk. Chuvangin mobile signal thatna hmun atang chauh a Mobile handset hman hram tur.

(d)    Mobile Phone inbiak nan beng bula dah aiin head phone hman emaw loud speaker a dah a him zawk.

(e)    Medical implants nei tan Mobilephone kha 15cms aia hnai lo ah dah hram hram tur.

(f)     Land line hman tur a awm chuan hman hram hram a tha zawk bawk.



BIO-METRIC IDENTITY CARD:
Bio-Metric Identity card chung chang hi Mizoram ah kan buaipui hle, mi thenkhatin sakawlh chhinchhiahna anga ngaiin zirtirna dik lo an kalpui mek a. He chhinchhiahna hi sakawlh chhinchhiahna ni lovin, India ram khua leh tui nihna neite chhinchhiahna tura tih a ni. India ram hian a khua leh tui chhinchhiahna tha a neih loh avangin ramdang mi tam tak tunah hian dan lo angin India ram chhungah an awm mek a, chungte chuan harsatna leh buaina a ram chhung mite a siam nasa em em a ni. Dan lo anga ram dang mi awmte hian sumdawnna lian tham tak tak an nei reng a, chungte chuan kan ram thau an sawkhek a, heng avang hian kan ram-economy in a tawrh phah nasa em em bawk a ni.

Tin, ram chhung mite chhinchhiahna tha kan neih loh avangin thilsual titute (dan bawhchhetute) man chhuah an harsat phah thei bawk. Ram changkang – US, UK, Canada, Japan, etc. ah te chuan an ram mi-leh-sa te chhinchhiah nan Bio-metric identity an hmang a, tu emaw in tual that se awlsam takin an finger print atangte in an zawng chhuak zung zung thei thin. Entirnan dan lo angin US-ah te lut ta ila, dan ang thlapin hnathawh tur hmuh theih a ni lova, dam loh nikhua pawhin hospital pangngaiah in entir theih pawh a ni lo, a ram pawh chhuahsan leh dawn ila man hmabak kan ni ringawt mai a ni. Hetiang hian kan ramah te hian ti ve thei tawh ila chuan kan ram thenawm – Pakistan, Bangladesh, Myanmar, leh Nepal a tangte hian dan lo angin an lolut lo tur a ni. Lo lut pawh nise ram mi-leh-sa nihna an hauh thei lo tur hi a ni a. Hei hi a bul berah chuan ram khua leh tui chhinchhiahna tha kan neih loh vang a ni.

Tunah hian misualte finger print chauh Police-ah neih a ni a, rukruk leh tualthah chung changah misual hnu chhui dawnin an finger print lak a ni thin. Mahse misual finger print kha an neihsa nen a in mil loh chuan zawn chhuah a harsat phah thin. Ram chhung mi-leh-sa te finger print neih vek anih erawh chuan awlsam takin an finger print atangin misual hnu chhui a awlsam phah dawn a ni.

Mizoram chhunga cheng zawng zawngte Bio-metric identity hi neih vek nise chuan tuna kan harsatna a ram mi-leh-sa chhinchhiahna felfai tak kan neih loh avanga buainate hi sutkian a ni ang a; tin, misual hnu chhui a ti awlsam bawk dawn a ni. Hei hian ram leh hnam humhalhna kawngah nasa takin a pui thei dawn a ni.

Kan ram leh hnam humhalhna tur hian tuna Sorkar-in a kalpui mek Bio-metric Identity Card hi theih ang tawk a lo tawiawm theih turin ka han ngen duh che u a. Mi thenkhat tute emaw avanga Bio-metric Identity Card hi sakawlh hmuha hmu lui tlat kan awm avang hian Bio-metric Identity Card hmalakna a thuanawp phah thei a, hemi avang hian ram dang mite nena kan inthliar hranna tur kawng a tibahlahbakah misual hnuchhuina kawngah harsatna min thlen thei a ni tih hre reng chungin tan ila tlang ang u.

A TAWPNA:
Sawi tur tam tak awm mahse kan sawi vek seng lo, chuvangin kan booklet semah khan chipchiar takin cyber security leh social media security chung chang tarlan a ni a. Kha kha lo chhiar vek turin ka han chah duh che u a. Booklet nei ve lo tan pawh website http://dict.mizoram.gov.in ah download theih a ni. Tin, booklet-a tel ve lo Mobile tower leh Mobile phone radiation chung chang leh Bio-metric Identity chung chang hi tun tumah hian a pawimawh em avangin kan han sawi tel a, booklet chhiartute in mi hriatthiamna ka han ngen duh bawka. Heng kan thu sawi chungchangah te hian eng emaw hriat thiam loh emaw hriat belh duh nei kan awm anih pawhin a hnuai address ah te hian han zawh fiah theih reng a ni.



Contact us:

Pu Lalthlamuana Khawlhring,

Chief Informatics Officer,

Department of ICT, Govt of Mizoram

Third Floor, Secretariat Building Annexe-I

Aizawl – 796001, Mizoram.

email: muana.mizo@gmail.com

Facebook: https://www.facebook.com/lalthlamuana.khawlhring;

Whatsapp: 9436140113

Friday 21 November 2014

A/C transfer mek

Tunlai hian Bairabi Branch State Bank hawn a nih leh tak avangin NREGS hnuaia Job Card Holder, State Bank of India Kolasib Branch-a account hawngte chuan Bairabi Branch-ah an account an transfer mek. Thu dawn danin khawtlang hruaitute leh Bank lam hotute inbia in Account transfer hi a hlawmin VC ten an buaipui nia hriat a ni.

A/C transfer mek

Tunlai hian Bairabi Branch State Bank hawn a nih leh tak avangin NREGS hnuaia Job Card Holder, State Bank of India Kolasib Branch-a account hawngte chuan Bairabi Branch-ah an account an transfer mek. Thu dawn danin khawtlang hruaitute leh Bank lam hotute inbia in Account transfer hi a hlawmin VC ten an buaipui nia hriat a ni.

A/C transfer mek

Tunlai hian Bairabi Branch State Bank hawn a nih leh tak avangin NREGS hnuaia Job Card Holder, State Bank of India Kolasib Branch-a account hawngte chuan Bairabi Branch-ah an account an transfer mek. Thu dawn danin khawtlang hruaitute leh Bank lam hotute inbia in Account transfer hi a hlawmin VC ten an buaipui nia hriat a ni.

NR inhlawhna sum awm tawh

Tunhnaia MNREGS hnuaia inhlawhna pawisa chu November ni 18 khan cheque hmangin Bilkhawthlir leh Thingdawl Block tan Kolasib DRDA office chuan Rs 2,05,00,810/- pekchhuah tawh niin Job Card Holder te hnenah sem thuai beisei a nih thu dawn a ni.

NREGS hnuaia Bairabi khua Job Card holder inhlawhna hi Dt 20.11.2014, Ningani khan neih tura ruahman a ni a, amaherawhchu khawtlangah chhiat tawk an awm vangin thulh a ni.

MZI inbuatsaih mek

Mizo Zaimi Insuihkhawm Pawl (MZI) Bairabi Branch te chuan kumtawpa Charity Concert nei turin an inbuatsaih mek. Concert atanga sum an hmuh te hi Krismas denchhenin khawchhunga mi harsate tanpuinan an hmang dawn a ni. Charity Concert hi Dt 11.12.2014, ah hian neih an tum nia thu dawn a ni.

NLUP sem

Dt 20.11.2014, Ningani khan Bairabi-ah NLUP 2nd Phase, Horticulture Department hnuaia beneficiaries te hnenah sem a ni.

Middle School Zonal Sport nei

Bairabi Zone Middle School Sport chu November ni 17, Thawhtanni atang khan neih a ni. He sport-ah hian Bairabi khawchhung leh khaw pawna sorkar school bakah Bairabi khaw chhunga private school te an tel a, Sport hi Dt 21.11.2014, Zirtawpni khan tluang taka zawh a ni. 

Students Meet buatsaih dawn

Mizo Zirlai Pawl Bairabi Sub-Hqrs chuan kum 2014 December thla hian Bairabi-ah Students Meet cum Career Guidance programme a buatsaih dawn.

He hunah hian Bairabi-a zirlaite infuihtharna hun; zirnaa hlawhtlin dan leh eizawnna kawng zawn dan te, zirlaite chu ram leh khawtlang tana mi tangkai leh tihmingtha theitu an nihzia te hmanga infuihthar a ni anga, Bairabi khua atanga zirlai degree course pass thar chawimawina hun hman a ni bawk dawn nia thu dawn a ni. 

MZP in hma la mek

Mizo Zirlai Pawl Bairabi Sub-Hqrs chuan MZP General Assemly rorel bawhzuiin Bairabi huamchhunga hnamdang dan lova awm te leh dan lova sumdawngte dapchhuah hna a kalpui mek. MZP Bairabi Sub-Hqrs te hian hnamdang dapchhuah hna hi chak takin an kalpui a, Inner Line Permit dik taka hman a nih theihna turin hma an la bawk.

State Bank of India, Bairabi Branch hawng dawn

Hun rei tak Bairabi-ah State Bank a awm loh hnuin hawn a ni leh ta a, Dt 26th November 2014, Nilaini chawhnu dar khat hian Official-a hawnna neih a ni dawn.

State Bank hawnna programme hi Zampuimanga Hall-ah neih a ni anga, Kolasib District Deputy Commissioner Pu Jitendra Yadav, IAS chu khuallian niin State Bank of India Bairabi Branch hi a hawng ang. He programme-ah hian Bairabi khua atangin khawtlang leh NGO hrang hrang hruaitu te bakah School thenkhat atanga sawm bik te an tel dawn nia thu dawn a ni.

Tarlan tawh angin Bairabi Branch State Bank hi November ni 4, 2014 atang khan mipuite dawr theiha hawn chu a ni tawh a, official-a hawnna hi neih a ni leh dawn a ni.

YMA Gen. Conference inbuatsaihna kal zelah Joint Committee nei

Ruahman lawk angin Dt 21.11.2014, Zirtawpni chawhma dar 10:30 khan kum 2015 YMA General Conference Zampuimanga Group YMA in Bairabi-a kan thlen tur puala Organising Committee din tak Office Bearers te leh Sub-Committee hrang hranga Office Bearer tura ruat te leh Zampuimanga Group hruaituten Joint committee meeting an nei.
He committee-ah hian Sub-Committee hrang hranga committee member tur ruat a ni a. 70th YMA Gen. Conference 2015 Sub-Committee hrang hrang te hian Organising Committee in ruahmanna a siam angin Budget an siam anga, chung budget estimate an siam te chu Organising Committee-ah thehlut lehin kum 2015 January thlaa Organising Committee neih hunah thlir hova a remchang anga pawm a ni dawn a ni.
Kan tarlan tawh angin Organising Committee hian YMA Gen. Conference kan thlen tur atan hian Sub-Committee 12 a din a ni.

Friday 14 November 2014

15-11-2014, YMA THIAN EDITORIAL

YMA Member kan nih dan leh
YMA kan ngaih dan hi!

YMA hi dan siamtu a ni lova, a
kengkawhtu pawh a ni chuang awm love.
Chutihrualin, YMA chuan Mizo nunphung leh
khawtlang nun thatna turin hna a thawk a,
Mizo kan awm chhung chu YMA hian he hna
hi a la thawk zel dawn pawh niin a lang.
YMA hian Mizote nunphung leh
khawtlang nuna ah thuk takin zung a kaih a,
YMA thu leh hla hian ngaihpawimawh a
hlawhin zawm a lo hlawh tawh thin.
Tunlai khawvelah mithiam/lehkhathiam?
tak tak an lo chhuak ta zel a, YMA nihphung
leh hnathawh dan te hi kan thlawhkhum deuh
ta niin a lang.

Engpawhnise, YMA Member nih theih
dan kan dan bu in a sawiah chuan, “Mizo
tupawh, tleirawl/rawlthar chin chunglam
chu, YMA thiltum leh dinchhan te, a
thuthlung leh a kaihhruainate anga awm
inhuam apiangte...” tiin a lo sawi a, tunlai
hunah hian heng dan bu in a sawi
intiamkamna? ang chi zawm tum lem lo member
ni ve ringawt hi a awm theih ta engem?
Chu mai a la ni lo, “An khawsak dan
phung ena Branch Executive Committee-in
YMA member-a a pawm theihte...” tiin a la
sawi ta fo, YMA member nih hi a lo mai mai
lo hle mai.

Tin, YMA Member nihna te hi a lo hloh
theih a, kan dan bu hian hetiang hian a lo
sawi a, “YMA Member, a awmna Branch
YMA-in YMA Dan Bu Bung III chang 17
kalh nia hriat, vawihnih aia tlem lo insiam
tha tura a hrilh tawh hnu-a Member ni ve
lo se tha zawka a ngaihte chu an Member
nihna a paihsak thei anga, a hun rei zawngte
leh tul dang chu Branch YMA-in a rel ang..”
YMA hruaitute hian dan bu in a sawi ang hian
hma han la tak tak se YMA member ni ve
theilo tur hi kan khawtlangah hian kan lo
awm mai lo maw?

Kan khawtlangah hian YMA in khawtlang
mipuite kan himtlannan leh khawtlangin kan
thatpui zawk tur nia hriain ruahmanna a siam
thin a, YMA member vek ten kan bawhchhe
thin niin a lang.

Heng; ruihhlo chungchangah te,
khawtlang vawn fai kawngah te, lui dung
humhalh leh thil dang dangah te..
Hruaitu ka nih loh avanga pawl dan zam
ka bawhchhiat chuan eng mi nge ka nih tih
ka inchhut a ngai ang.

Hawh u, YMA member te hian YMA in
ruahmanna a siam te hi inlungrual takin i
zawm tlang ang u. YMA member ka nih dan
leh YMA ka hmuh dan hi YMA kalphung rem
lo ni rawh se. YMA vul zel rawh se.//

SMS HUANG

## YMA Gen. Conference 2015 Bairabi in kan thlen
tura inbuatsaihna kawngah Organising Committee in Sub-
Committee hrang hrang a din hi a tha em em a, chutihrualin
YMA-a active lo leh inhmang lem lo te a pawimawh laia
kan dah fur laiin Joint YMA-a term hnih lai OB active tak
tak kan dah awl hi chu a felhlel deuh lo maw? YMA
kaihhnawih thil liau liau a ni si a.
- Hmingthup

A KILA LUNG TANGKAI - Jacky Chhakchhuak


Lungpui chu lungte-in a kamki loh chuan awmhmun nghet tak a nei ngai lo. Mitinte hian mahni tawkah tangkaina kan nei vek a, kan tangkai dan leh kan thawh thiam dan a inang lo mai thin zawk a ni. Politics tih thu han sawi apianga rilru a hming lo lang ve ziahte chu; Plato, Aristotle, Socrates leh Karl Marx te an ni. Anni avang hian tun hunah hian Politics kan tih tawngkam leh a ziarang hi kan hriat theih phah a Political Scientist an ni a, an hun pumpui chu ram tana tha turte ngaihtuahin an rilru an seng thin. Greek ram rorel khawl pawhin heng Philosopher te hnen atang hian ram kaihhruaina kawngah thurawn an la thin a ni. Greek mi fing leh mi ril tak vek an ni. An chanchin chu sawi vek kher lo maiang, ka sawi lan duhna chhan chu heng Political Scientist te hi Politics kawnga sulsutu te an ni a. Politics khawvelah ah chuan a kila lung tangkai an ni. Tun thleng hian Karl Marx a zirtirna ‘Communist’ chu ram thenkhat China te chuan an la hmang mek a ni.

Mihringte hi ramsa anga inmamawh tawn vek kan ni a. Mimal chauhin a awm theih ngailoh a. Mimal chuan chhungkua aneih angai a. Tichuan chu chhungkua chuan thenawm aneih angai a. Chu chhungkua leh thenawmte chuan an awmkhawmna turin khua an neih angai a. Chu khua chuan inrelbawlna dan (Constitutuion) mumal tak aneih angai a. Chutichuan chu khua chu inlungrualna leh hmasawnna khawnga ke-an pen za theihna turin leh dan an siamte kengkawh turin hruaitu tha a mamawh a ni.Mihringte hi mahni chauha kan awm hian engmah kan ni lova. Khua/Ram chhunga midangte nena kan chenho za chiah hian tangkaina kan nei thin a ni. Heta lo lang ta chu mimal tinte hian tangkaina kan nei vek a, inkiltawih thei leh midang laka inla hrang thei tumah kan awm lo a. Chuvang chuan mimaltinte hi khua/ram (state) tan akila lungtangkai tak vek kan ni.

A pathumnaah chuan chhungkua-ah lut ta ila, Mipa leh hmeichhiate chu anlo inneihin Nupa ah aninsiam a. Chhungkua an din ta thin a ni. Chu chhungkua khaidingtu leh hotu ber chu Pa ber a ni a. Nu ber chuan a pasal leh a fate chu a ngaihsak tur a ni bawk. Chu chhungkua chuan inlungrualna tha anneih theihna turin inenkawlna ziakloh danan neih angai a. Chu dan kengkawhtute chu Nu leh Pate an ni. An fate chuan an nu leh pate thu an zawm tur a ni a. Fate tan chuan Nu leh Pa thuawih hi a kila lung tangkai tak a ni. Bible chuan “Naupang chu a kalna awmkawngah chuan zirtir ula, a upat hnu pawhin a thlah loving” alo ti a. Fanaute hi Pathian malsawmna anihzia kan hmu bawk. Chuta lo langta chu nu leh pate hian kan fate hi kan ngaihthah a thiang lova, an kalna awm kawnga zirtir tur kan ni a. Thildang zawng aiin kan fate hi kan ngaih pawimawh ber tur chu a ni. Enge a tui zawng? Tute nge a thian kawmte? Khawiah nge a awm? tih zawhna hi kan inzawt nawn fo tur a ni. Khawtlang kan vei em em a, khawtlang ti khawtlang tu chu a chhunga cheng mihring mimal tinte hi kan ni. Khawtlang siam tha tur chuan a chhung atanga kan beih angai a. Chu chu chhungkua atangin tihna a ni. Mihring thu mai chuan daihloh chin a nei thin a. Chuvang chuan hmangaihna thinlung nen Pathian thu nung hmangin kan fate hi kan chawm chho tur a ni. Mi tam tak chuan inkhawm an thlahdah a, Pathian an ngaihsak lo a chu chuan mi tha lo, khawtlang tana mi hnawksak a chher chhuak ta thin. Inchhunglum aiin kawtlai an ngaina a, Biak In aiin an thiante an ngaina a, Bible aiin zuk leh hmuam leh ruitheihthilte an lo ngaina ta thin a ni. He thu hi nu leh pate ka chah duh a ni, “I fate chu Pathian thu nungin chawm la, Biak In leh Bible ngainat tir la chutichuan a upat hnu pawhin a thlah lovang, chhungkaw tan, kohhran tan leh khawtlang tan mi pawimawh leh tangkai tak I chher chhuak tihna a ni”. Chhungkaw tin ten chutianga kan  ti anih ngat chuan khawtlang alo nuam anga, mi suaksual leh ruk ruk hmangte kan hnawt bo ang.


A tawpna atan ka thalaipuite u, kan nu leh pate hi kan lei Pathian hmuh theih awmchhunte an ni a. An thupekte kan zawm hi kan tih tur makmawh chu a ni. Damchhung hun reilote chhunga khawtlang tana mi hnawksak nih a, thih hnu a I thlarau meidil/hremhmun a kal leh zui bawk si chuan, chawlhhahdamna hun reilote pawh Pathian hian min pek hmel si loh a! A va hreawm dawn em aw.. Nge ni a, chutianga hrehawm reng renga damchhung hun leh chatuan hun hmang lo chuan I nu leh pate thu awihin I thil chin thalo te I sim zawk dawn? I duh thlang rawh le. Khawtlangin a a khap thil reng reng ti chung reng a, khawtlang ka hmangaih, khawtlang hmasawnna ka vei a ni.. I tih chuan dawt mu hlawm I chhakchhuak tihna a ni. Chuvang chuan kan nu leh pate hi a kila lungtangkai tak an ni a. Anni thu awih lo a I duhdana I kal lui anih chuan I hringnun zinkawng chu a tirah nuam ti hle mah la, zawi zawiin a tla bal zel anga atawpah chuan hmuhtlak I awm lovang. Chhungkaw tinte kan that chuan khawtlang chu a tha a ni mai. Chuvang chuan khawtlang I vei anih chuan I chhungkua kha vei hmasa ang che.Khawtlang kan lo hmasawn a, kan lo changkang ve theihna turin heng a kila lung tangkai ka sawi takte atang hian zir tur kan neih ang angte zir turin khawtlang nu leh pa leh thalaite kan insawm a ni.

LAWRKHAWM

## Dt 4.11.2014 khan Bairabi North Branch YMA, Taitesena
Section chuan an section huamchhung kawngpui dung thenfai
hnatlang an nei. He hnatlangah hian member 40 zet an
thawkchhuak.

## YMA-a rorelna sang ber dawttu, Central Coordination
Committee (CCC) chu Nilaini khan Central YMA Hall-ah CYMA
president Lalbiakzuala kaihhruaiin an thukhawm a; ZRA-in
Manipur-a Mizote laka tuk luih chhiah khawn a ni chu an dem thu
an puang.
YMA CCC meeting-ah hian Manipur-a Mizote chunga
harsatna awm mek chungchang sawiho a ni a; ZRA-in remna palai
atana kal CYMA aiawhte an lo be duh lo te, Mizote laka tuk luih
chhiah an la khawn zui te, Mizote vau an ni lehte chu an dem thu
an sawi a; a tul anga hma la turin CEC kutah an dah a, "Mizote
him nan Central YMA chuan tan a la zel dawn a ni," an ti.

## Prime Minister Narendra Modi sorkar chuan Sunday kalta
khan Union Cabinet tilianin minister thar 21 a ruat a, heng zing
atang hian mi pali cabinet minister-ah dah an ni a, mi pathum chu
Minister of State (Ind. Charge) ah dah an ni bawk.

## Mizoram Assembly pasarihna session vawi thumna chu
November ni 11, Thawhlehni chawhma dar 10:30 khan tan a ni a.
Tun tum Assembly session-ah hian House-a ngaihtuah turin
sorkar bill pali, official resolution pakhat leh private resolution
panga a lut a, starred question 254 leh unstarred question 46 a luh
bakah, sorkar lehkha pawimawh leh House Committee report
engemawzat pharh a ni bawk ang.
Assembly Session vawi thumna hi November 26 thleng
neih tura ruahman a ni.

## Mizo inneih, inthen leh ro khawm chungchanga dan thar
ruahman, 'The Mizoram Marriage, Divorce and Inheritance of Property
Bill, 2014' chu Nilaini khan Assembly House-ah pass a ni.
Dan pass tâkah hian, Mizo hmeichhe man chu Rs. 420 aia tlem lo
a nih tur thu ziah lan a ni.
The Mizoram Marriage, Divorce and Inheritance of Property
Act ni ta hi Mizoram pumah hman tur a ni a, anmahnia dan
insiam thei, autonomous district council area-ah erawh chuan hman
ngei ngei a ngai lo thung. He dan tharah hian hmeichhiain 'kawngka
sûla mâk' an tawhin an nupa thawhchhuah atanga 50% aia tam lo
an chan tur a nih thu te, hmeichhiain mâk chhiat an tawha an nupa
thawhchhuah 25% aia tam lo an chan theih tur thute a chuang a ni.

## Chief minister Lal Thanhawla chuan, Mizorama district
tinah polytechnic leh nursing school din tum a nih thu a sawi.
Hetihrual hian CM Lal Thanhawla chuan, district tinah polytechnic
leh nursing school din tur hian a bul tanna tur chauh ni lovin a
enkawl zuina tur sum leh pai ngaihtuah a ngaih thu te leh district
tin hian kan mamawh em tih uluk taka ngaihtuah a tul thu a sawi.

## Parliament member tinte model village nei tura ruahmanna
kal zelah, Rajya Sabha MP Ronald Sapa Tlau chuan Dt 13.11.2014
khan Mizorama hmasa ber turin Chhiahtlang community hall-ah a
model village atan Chhiahtlang a thlan thu a puang.
Model village atana ruahmanna hian mipui ei leh bar
chawikanna tur te, tui mamawh tâwk dawng vek tura ruahmmanna
te, organic farming leh huan thlai tui pek drip system-a kalpui te,
pawl 10 chin a thlawnna zirna pek leh computer thiamna pek vek
te, thalai thiamna leh theihna hai chhuahte leh thil dang tam tak a
keng tel a ni.

## Trained Nurse Association member te chuan an Golden
Jubilee lawmna kal zelah November ni 13, Ningani khan Aizawl
Civil Hospital ah leh Synod Hospital Durtlang ah thisen pek runpui
an nei.

Bairabi in LLB pass kan nei ta

Tv Vanlalsiama Pachuau S/o Pu
Kailash, Zohlun Veng Bairabi chuan
Bachelor of Laws (LLB) 2nd Class-ah
a passed. Tv Masiama hi Bairabi khua
atanga LLB pass chhuak hmasa ber nia
hriat a ni.

Camping nei

Presbyterian Kohhran Bairabi
Chhimveng chuan Synod Revival
Team; Gospel Reapers Team, Speaker
Pu Lalsangluia Sailo ruaiin Camping
chhawng thum an siam. He Campingchhawng
thumah hian mi 200 dawn an
lut nia hriat a ni.

PHE Power pekna tur siam

Tunlai hian Bairabi Water Treatment
Plant power supply pekna tur
Electric line siam mek a ni. Thu dawn
danin Bairabi Water Treatment Plant hi
December 2014-a hawn tum a ni.

E-roll summary revision

Dt 11.11.2014, Thawhlehni khan
Bairabi Hmarveng Hall-ah Electoral
Roll Special Summary Revision Final
hearing neih a ni. He hearing-ah hian
Bairabi BLO huamchhunga roll-a
inthunthar dil mi 130 vel an awm nia
hriat a ni.

Ran khuahkhirh

Village Council thuchhuah angin
ran khuahkhirhna dan kalpui reng a ni
a, ran vulhtuten kan ran te midang tana
hnawksaka an awm lohna tura enkawl
tha theuh turin ran khuahkhirhna dan
kengkawhtu YMA ten min hriattir thar
leh a ni.

Street Light dah belh

Ramthar Veng Tangrual Pawl
chuan an veng chhungah Street Light
4 an dah belh. RVTP te hian nasa takin
ruihhlo leh sualna dang do kawngah te,
veng chhung thianghlimna kawngah te
inzirtirin tan an la mek a ni.

Tlawngdung humhalh

Bairabi Joint YMA hmalaknaa
Tlawng dung; Licheng-Lungkelha Li
humhalh chinah mi tumahin Bomb,
Generator etc. hmanga Sangha man
phal a ni lo. Humhalh china hetiang
hmanga sangha man te chu rang taka
YMA hruaitute hnena hriattir tur a ni.

Concert nei dawn

Dt 11.12.2014, hian
Mizo Zaimi Insuihkhawm
Pawl (MZI) Bairabi
bultumin Charity Concert
neih a ni dawn. He concert
atanga hmuhchhuah te hi
Bairabi khawchhunga mi
harsate tanpuina atan hman
a ni dawn nia hriat a ni.

Zonal Sport nei

Dt 12.11.2014, Nilaini atang khan Bairabi
Zone Primary School Sport neih a ni. Bairabi
Zone-ah hian Primary School 11 awmin chung
zinga School-7; sorkar school bakah Bairabi
khaw chhunga private school te an tel a,
kuminah hian Bairabi khaw pawn lam school
te an tel loh thu dawn a ni. Dt 14.11.2014,
Zirtawpni khan Zonal Sport hi khar a ni.

HSLC Examination form fill-up mek

Gov’t Bairabi High School-a Matric zirlaite chuan tunlai hian HSLC
examination hmachhawn turin form an fill-up mek. Gov’t Bairabi High
School-ah hian Class-X zirlai 47 awmin chung zinga zirlai 21 te chuan
regular candidate-a exam hmachhawn turin form an fill-up a, zirlai 26 te
chu private in an exam dawn nia thu dawn a ni. Exam form fill-up hi
November ni 17 thleng neih a ni anga, November ni 18 ah MBSE ah
thehluh a ni dawn nia hriat a ni.

Tarlan tawh angin Gov’t Bairabi High School hi HSLC Examination
Centre a ni tawh dawn a, Bairabi Centre-ah hian Bairabi High School
zirlaite bakah Meidum H/S, Suarhliap H/S leh Saikhawthlir H/S zirlaite
an exam dawn a. Saikhawthlir H/S erawh hi chuan permission an la hmuh
loh avangin Bairabi H/S hmingin private-in exam an hmachhawn dawn
nia thu dawn a ni.

State Bank, Bairabi Branch hawng leh ta

State Bank of India Bairabi Branch chu Dt 4th November 2014 atang
khan mipuite dawr theihin hawn a ni leh ta.

Pu David Rodingliana, Branch Manager hnen atanga thu dawn danin
28th November 2014 ah official-a hawn tura ruahman mek a nih thu te,
tun dinhmunah hian thawktu mi pathum; Officer & Staff pakhat ve ve leh
Casual Labour pakhat an awm mek thu dawn a ni.

State Bank Bairabi Branch hi hawn anih leh theihna turin khawtlang
hruaituten nasa takin tan an la a, State Bank of India in hmanrua leh bungrua
thar nena thuamin building pawh changtlung takin an chei thar bawk a,
khawtlang mipuiten an hman tangkai theih tur leh mumal taka Bank a kal
theihna turin theihtawp chhuah mek a ni a, thawktu staff dil belh mek a ni
bawk nia thu dawn a ni.

Tuna Manager-a awm mek hi hun engemawchen atana Bairabi-a awm
tura dah a ni a, official-a Bairabi Branch hawn a nih hnuah hi chuan Branch
Manager atan hnamdang (Vai) dah tum nia hriat a ni a, staff dah belh tura
dilna awm mekah pawh hian hnamdang mi tho dah tumna a awm nia
hriat a ni bawk.

Bank hawn thar a nih leh hnu hian Account hawng thar mi 6 an awm
tawh a, Bairabi khaw mi; Bairabi-a State Bank Bairabi Branch a awm tak
loh avanga Kolasib State Bank-a account nei a duh apiangte chuan account
transfer theih a ni. (Kolasib lama account nei, Bairabi Branch-a
account khawih chet duhte chuan State Bank dan angin Rs 50/- zel chawi
a ngai dawn nia thu dawn a ni).

Account transfer tur hian form awmsa dahkhaha submit mai a tawk
a, khawtlang hruaituten puih an inhuam chuan consumer ten a mal mala
mahni account transfer tur buaipui ngai lovin a hlawma tih theih a nih thu
Bank-a thawktute hnen atangin thu dawn a ni bawk.

Bairabi-ah hian ATM Booth pawh dah tum mek a ni a, ATM hman
theih hun tur erawh a la hla deuh dawn nia hriat a ni.

Saturday 1 November 2014

YMA THIAN 1-11-2014 Issue Editorial :: Ngaihtuah ngun a ngai e..

Rilru-a awm awm hi han thailang ve thawr zel ila, a hre zawk te kan infinchhuahna a nih phak chiah loh pawhin eng eng emaw ah tal chuan a thawk mahna.

Bairabi khaw lar ve taka an sawi leh sorkar atang pawha hmun pawimawh tak nia sawi hi kan pawimawh tawk lo nge ni harsatna hi a lian bik riau thin niin a lang.

A hmasa berah chuan nikum lam atanga kan beisei em em State Bank chu tun thlengin hawn a la nilo. Thuneitu lam ten tun thlenga hawn a la nih loh chhan an sawi hi a pawmawm viau zel, a nihna tak va hre ve lo te hriatphak lohah hian harsatna tam tak hi awm thei a ni.

Tin, National Highway siam mekah hian engang harsatna fakau nge inphum ru ang aw? District thuneitu berin hna tan tura thupek a chhuah tawh lai pawhin tun thlengin hmalakna thar hmuh tur a la awm lova, hei hi engnge a chhan ni ang le? Sorkar-in hnathawk tura a rawih contractor lamah nge ni anga, khawtlang mipuite ah hian?

Engpawhnise, rilrua thil lian tak awm chu Bairabi-ah hian sap tawnga ‘Impossible’ an tih hi a tam bik lutuk niin a lang. Kawhmawh bawl ni hauh silova kan chanvo diktak kan chan theihna tura ngenngawl taka kan beih hi kan mawhphurhna niin a lang.

Khawtlang mipuiin, “kan khawtlang hruaitu; a bik takin VC te hi a lawm” kan ti ringawt thin hi a diklo maithei. Tun aia nasa hian khawtlang hmasawnna tur leh changkanna tur kawngah hian pawl hrang hrang, kohhran leh mimal ang pawn aw kan neih tam a, kan beih deuh deuh hi a ngai niin a lang, Bairabi tan tiin.

Internet kaltlangin Kolasib DC office dawr theih tawh dawn

Government of India in mipuite tan sorkar office te awlsam zawka kan dawr theihna atan tunlai thiamna Information Technology hmang tangkaiin NeGP a ruahman a. National e-Governance Plan kaltlang hian sorkar office te mahni veng leh khua theuh atangin awlsam takin kan dawr thei tawh dawn a ni. NeGP hnuaiah hian e-District Project chu kalpui mek niin tunah hian Kolasib District ah hman theih tura ruahman fel a ni tawh a, mipuiten tangkai taka an hman theih beisei a ni.

e-District Project hnuaiah hian Tribal Certificate, Income Certificate, Residential Certificate, {Inner Line Pass (Regular/Temporary)} te hi Bairabi khuaa Common Service Centre atangin a lak ve theih tawh dawn a ni. Hrechiang duh chuan Bairabi CSC, VLE - Phone No. 8974419654 ah zawhfiah theih a ni ang.

Chhandamna Camping nei dawn

Bairabi Chhimveng Presbyterian Kohhran chuan Gospel Reapers Team - Speaker Pu Lalsangluia Sailo ruaiin November ni 3 atang hian Chhandamna Camping an buatsaih dawn. Camping chhawng khatna hi rawngbawltu pualin neih a ni anga, a chhawng hnihna atangin mipui nawlpui tan buatsaih a ni ang. Bairabi khawtlang mipui a duh apiangte he Camping-a lut tur hian sawm kan ni a, Camp lut tur ten Bible, Note bu leh mahni mutbu bakah buhfai Kg-2 kentel tur a ni ang.

KAN SAKRUANG MIZORAM TAN - Buatsaiha


A sakhming Mizoram ti a kan chhal, 'kan zotlang ram nuam, chhawrpial run i iang e' tia zai kan vawr hnan ngei mai hi, hei lo hi chu zofaten kan ram tia chhal ngam leh chhal tur kan nei lo, a chhiat a thatah a mawhphurtu chu nang leh kei kan ni a, a tuartu leh a lawm tur pawh nang leh kei bawk kan ni.

Mahni ram hmangaih nachang hre lo inti changkang ve ringawt kan nih chuan kan changkanna chuan kan changkan loh zia a ti lang mai mai a ni. I ram a thianghlim chuan nang pawh i thianghlim a ni mai, i ram hmai a bal a nih chuan i hmai a fai bik chuang lovang.

Thil tha pui pui leh hmanraw changkang ber ber pawh lakhawmin, sum leh pai hman sen loh nei mah la, i ram ber a dam si loh chuan i thil neihte chu thlam chhunga in cheina lak luh ang chauh a ni mai dawn a sin, I thiam na te chuan mite thiam na zawng zawng khum mahse i hmelthatna te pawh mi dang chunga leng ni mahse i ram tan i tha i sen chuang si loh chuan Dar benthek ri pawh i tluk chuang lo tihna a ni.

He leilung MIZORAM tia kan chhal ah hian, i thiam, i theihna te chu luan ral tir ve la, mite pawn an ram tan lu chhum ban chhum huamin tha an lo thawh tawh a, chumi rah seng chuan nuam an tawl ve chauh a ni tih hriain, i tu leh fa te tan ram nuam buatsaih turin i thlan tui han far tir ve teh le.

Hrehawm hmasak ngam lo te hi a lawm hrehawm a tawp leh si thin te chu, chuvangin hrehawm hmasak huam la, i ram tan i theihna kha a tlem emaw a tam emaw han seng ve reng reng teh.

Nangni ram hruaitu lu leh officer lian te u, sum leh pai khan a chhandam dawn lo che u a, zahawmna a pe hek lo ang che u, Tunah a ti theitu in nih lai khan in damlai lung chu han phun teh u, in thlanlung chunga thangthar ten selna ni lo, zahna leh fakna awka an phuh chhuah theih nan i ram tan thil chhinchhiah tlak, ram rohlu chu han phum mawlh teh u.

Kuttling lo a in thiltihte hian nakinah in thlahte a la vel tap ngei dawn a nia, chumi a thlen hma chuan in siam tha in, i ram tan in theih tawp chhuah ula, in thlahte hmai pawh a uang thei zawk ngei ang, i theih tawk ai sang kan phut lo che u a, in theih tawk in tih duh loh vang hian kan dem mai zawk che u a ni.

Faktlak a thil i ti thei lo a nih pawhin, sel ngai chuan awm lul tawh suh, i ram hian mi tha lo chu a in todelh mah mah ta e, khaw nge baal hmaa thingthi ngai lo val rual leh lanu te kha rawn zuang chhuak ula, raltiang ram kai turin ram kal in siam dawn teh ang u, kan thenawm ram ten hmatiang an sawn lai hian mizo kan ni kan hmel a tha ti a, tawng zuah zuah lovin a thawhin in thawk teh ang u.

I thiltihin i hmelthatna chu pho chhuak la, chhawrpial run tih nena in mawi turin he ram MIZORAM ngei mai hi thenawm ram te hmaa hmel uang ngam khawpin in siam teh ang u, Mi dik lo leh zawm thaw te chu lo kiang u la, mi tha ram hmangaihtu an rawn pen chhuak dawn e.

HAWH U, THILTIH HMANGIN ZAHAWMNA CHU I’N HLAWH CHHUAK DAWN TEH ANG U HMIANG.

70th YMA General Conference 2015 Organising in Sub-Committee hruaitu an ruat fel ta


Dt 31.10.2014, Zirtawpni chawhma dar 10:30 khan YMA Gen. Conference vawi-70 na Zampuimanga Group YMA in kan thlen tur, Organising Committee meeting Bairabi North YMA Library Hall-ah neih a ni a. Organising Committee hmasain Sub-Committee peng hrang hrang a lo din tawh hruaitu tur te hetiang hian ruat a ni.

Pandal Sub-Committee :
Chairman - Pu C.J.Lianchungnunga
Secretary - Pu R.L.Thachungnunga
Treasurer - Pu Lalrinawma Hrahsel (SDO, PWD)

Refreshment Sub-Committee :
Chairman - Pu H.Vanlalrova
Secretary - Pu H.Lalbiakmawia
Treasurer - Pu H.Lalhmangaiha

Reception Sub-Committee :
Chairman - Pu C.Vanlalzawma
Secretary - Pu Lalbiakzama
Treasurer - Pu Vanlalnghaka, Fin. Secy G.YMA
Souvenir Sub-Committee :
Chairman - Pu B.Lalnunkima
Secretary - Tv F.Vanlalsiama
Treasurer - Pu K.Lallianpuia, Vice President G.YMA

Sound & Light Sub-Committee :
Chairman - Pu H.Zirsangliana
Secretary - Pu H.Vanlalnela
Treasurer - Pu PC Chuauhmingthanga

Decoration Sub-Committee :
Chairman - Pu R.Lalfakawma
Secretary - Pu C.Lallawmsanga
Treasurer - Pi H.Lalnuntluangi

Ushering Sub-Committee :
Chairman - Pu H.Lalzawmliana
Secretary - Pu C.Lalchhandama
Treasurer - Pu F.Vanlalbela

Health & Medical Sub-Committee :
Chairman - Pu H.Vanlalhruaia
Secretary - Pu HD Lalhlimawma
Treasurer - Pi Chawngthuami

Information & Publicity Sub-Committee :
Chairman - Pu C.Lalbiakenga
Secretary - Pu PB Lalnunmawia
Treasurer - Pu PC Lianzuala

Food & Supplies Sub-Committee :
Chairman - Pu J.Lalchhuanawma, VCP Bairabi
Secretary - Pu K.Lalrempuia
Treasurer - Pu J.Vanlalhruaia

Water & Sanitation Sub-Committee :
Chairman - Pu R.Lalrinawma
Secretary - Pu Albert Lalchhanhima
Treasurer - Pu HB Lalthafamkima

Traffic & Security Sub-Committee :
Chairman - Pu F.Lalduhawma
Secretary - Pu K.Lalrinchhana
Treasurer - Pu F.Lalhriattira

Sub-Committee peng hrang hrang committee member tur te hi Group huamchhunga YMA Branch ten an Branch member atanga an thawhkhawm te ziakin Organising Committee-ah an thehlut anga, Dt 21.11.2014, Zirtawpni-a Organising Committee OB, Sub-Committee hrang hrang OB leh Group YMA OB ten Joint meeting an neih hunah Sub-Committee hrang hrang Committee member tur te hi an ruat fel dawn a ni.

Khawvel S.S Ni

November ni 2 hi Khawvel Sunday School Ni a ni a, Mizoram Synod hnuaia Presbyterian Kohhran hrang hrang ten hemi puala thuchah; Puitling lamah Rev. Dr Zairema chanchin leh Naupang lamah Nl R.Lalbiakchhungi chanchin an zir ang.

Gov’t H/S in Unity Day hmang

India hnam inpumkhatna ni (National Unity Day) October ni 31, 2014 (Zirtawpni) denchhenin Gov’t Bairabi High School chuan Zohlun Veng-Thlanmual kawng leh khawchhung kawngpui dung thenfai hnatlang an nei. National Unity Day (Rastrya Ekta Diwas) hi hnam inpumkhatna atana nasa taka beitu Sardar Vallabhbhai Patel-a piancham denchhena hman thin a ni.

MZI inhmukhawm

Mizo Zaimi Insuihkhawm Pawl (MZI) Bairabi chu Dt 28.10.2014 khan Pu R.Lalfakawma In, Rimawi Vengah an inhmukhawm. He hunah hian 2014  Krismas denchhena miharsate tanpui dan tur ngaihtuah a ni. MZI Bairabi te hian kumtawp lamah miharsate tanpui  na tur puala Concert neih an tum a, khawtlang mipuite tawiawmna an ngen thu an tarlang tel bawk a ni.

NR inhlawhna thawk dawn

MNREGS hnuaia inhlawhna neih mekah kar thar lama khian ni 7 inhlawhna neih a ni leh dawn a, hnathawhna tur hmun hi Vankhuma Lui zau lamah a ni dawn a, Job Card holder te hnathawh tur hi ‘peg’ khen a nih thu dawn a ni.

PMJDY Survey

Central YMA hriatpuina anga Regional Manager, State Bank of India atanga PMJDY Survey tura ngenna hmuh anih angin tunlai hian Bairabi khaw chhungah PMJDY survey neih mek a ni a. Survey hna hi Bairabi North & South Branch YMA ten an thawk a ni.

Bairabi nula Duhawmi India aiawhin khel dawn

Lalduhawmi D/o Lalnunsanga, Ramhlunveng, Bairabi Chhimveng chu under 19 Girls Football Team India aiawha Asian Football Confederation Under 19 Women's Championships 2015 Qualifier, November ni 2, 2014-a Jordan-a khel turah thlan a ni.

India aiawha khel tur thlanna hi Gandhinagar-ah neih a ni a, mi 34 in trial neiin first selection-ah mi 4 an tla a, second selection-ah mi 7 chhawk lehin Final Squad tura thlan mi 23 zingah mizo 2; Laduhawmi, Bairabi leh Lalhruaizeli, ITI Veng Aizawl te chu thlan tel an ni.

Lalduhawmi te hi Subroto Cup International Football Tournment players, Mizoram Sports & Youth Services tirh niin Under 19 Girls Football Team Gandhinagar-a India aiawh tur thlanna Final selection hi an paltlang thei a ni. Duhawmi hian vawi engemawzat Mizoram aiawha Football lo khel tawhin Champion team-ah te pawh a lo tel tawh a ni.

Ramthar Veng Tangrual Pawl ten theihtawp chhuah zel

Ramthar Veng Tangrual Pawl chuan theih ang tawkin hma an la mek a, pawl din tirh atanga hmalak tawhna hrang hrang te :

1. Vengchhung hmun hrang hrangah bawlhhlawh bawm dah a ni a, vengchhung thenfai hnatlang neih a ni.
2. Vengchhungah ngawrh takin ruihhlo khuahkhirh a ni a, ruihhlo an mansak mi 6 te chu Chhandamna Camping-ah dahluh an ni a, Camping senso turin Rs 1000/- an hlan bawk.

3. Vengchhung hmun 11 ah Street Light an dah tawh a, dah belh tumin hma an la mek.

4. Vengchhung khawtlang mipuite kokhawmin kawng hrang hranga hmasawnna; Zirna, ruihhlo laka fihlimna, chhungkaw inenkawlna tha zawk neih a nih theihnan te leh vengchhung a lo thianghlim deuh deuh theihna turin Awareness Campaign neih a ni tawh bawk.

Village Council leh All NGO te meeting

Ni 30.10.2014, Ningani zan dar 6:30pm khan Bairabi Village Council bultumin VC te leh Bairabi khawchhunga NGO hrang hrang ten Pu J. Lalchhuanawma, VCP inah meeting an nei.

He meeting-ah hian NGO hrang hrang hruaitute an tel tha hle a, khawtlang inrelbawlna kawnga hmalakna tur hrang hrang te sawiin an thurel langsar zual te:

1. Bairabi khawtlanga ruihhlo leh sualna do kawngah khawchhunga veng tin ten an remchan dan anga Veng Tangrual Pawl din nise, Police Department lam te berawnin Chhimveng leh Hmarvengah VDP din ni bawk se, Village Council kaihhruainain NGO hrang hrangten ruihhlo do kawngah hmalak ni bawk se.

2. Bairabi khaw kawng National Highway, Compensation in a tihbuai loh chin siam mai theih chu Dt 20.10.2014 atanga a siam hna thawk tan tura Kolasib DC in thu a chhuah chu tun thlenga hnathawh tan a la nilo chu All NGO Committee in a tul anga hmalak nise.

3. Zahmingthanga, Ramthar Veng in a fanu Hmingthanpuii, kum-6 mi chu Nazareth Nursing Home, Kolasib Tumpui-a thawkten an chiu (Injection) sual avangin a kephah tan a ni a, a fanu chunga thil thleng chungchanga a lungawilohna All NGO Committee-a a rawn thlen chu vanduaina tawkte hmalakna kawngah theihtawp chhuahpui nise, Village Council lamin lo bawhzui se tih a ni.

He meeting-ah hian State Bank of India Bairabi Branch hawng tura hmalak mekna chungchang te ngaihthlak a ni a, State Bank-a hman tur Internet connection lamah harsatna engemaw a la awm avanga Bank hi la hawng lo chauh nia thu dawn a ni.

Friday 24 October 2014

HRISELNA HUANG

- H.D. Lalduhawma P.H.C.

Naupai :- Nu naupai tur emaw naupai mek ten harsatna kan la tawk fo mai hi kan in ngaihthah vang niin a lang. Naupai mek emaw la pai turte chuan kan thi neih tawp emaw, naupai anga inhriatna kan neih chuan a ni leh thla hriat a, Sub-Centre ah in report ngei ngei tur a ni.

Laiking fa neih ang maia fa hi pai tur a ni lova, pum chhunga fanau rochan hlu tak Pathianin min pek te hi kan duat a, a pai tu pawh kan induat tel a ngai a ni. A paitu a inenkawl thata a hrisel chuan a nau pai pawh a hriselin a chak a, fa neih hunah pawh harsatna tam tak lakah an him thin a ni.

Mi tam tak fa pai chungchangah in ngaihthah leh in report tha duh lo kan la awm zeuh zeuh hi a pawi hle a ni. Fa neih chungchanga harsatna tawk la awm zeuh zeuh te hian Sub-Centre a in report lo leh Doctor emaw Nurse emaw rawn lo an ni tlangpui. Chuvangin, mahni inthlahdah avang hian, raicheh, hlamzuih, naupian dik lo leh nu leh naute nunna thlenga chan theihna a thleng thei a ni tih hre thar lehin, naupai tantirh atangin Sub-Centre ah in report a, an thurawn kan lakthiam/pawm a, Doctor emaw Nurse emaw te kan rawn fo hian heng harsatna kan tawh thin te hi kan pumpelh ngei ringin inthlahdah lovin i inngaipawimawh hram hram ang u. Luhlulna kalsana inthlahdah lova thuawihna hian rah duhawm tak a chhuah ngei beiseiin, thurawn lakna tur diktak hnenah chauh kalin rawn ang che.

“Inenkawl(tihdam) aiin inven atha zawk.”

Mihring kan nih chhung chuan fa neih hi a tawp dawn si lo. Tu fa nge i pai? Tu fa pawh chu nise inhmangaih la, i pum chhung ami naute pawh hmangaih rawh, nang leh naute tana nung i ni si a.//

ENGTIN NGE KAN TIH TAK ANG LE..? - Mampuia Nu Chawngthu



Tui let hnuah a vawikhatna atan kan khua chuan Y.M.A. General Conference nakkum ah kan thleng dawn ta rup mai. A va lawmawmin ava huphurhawm si em!! Kan khaw tana thil tha tak ni tura ka lo beisei ber chu, ‘Kawng tha kan nei anga, khawchhuang ah Development a tam anga, etc..’ tih lam a ni ber lo. Kan nunphung kan thlakthleng theih phahna turin a ni ka lo beisei ber ni !!

Y.M.A. Gen. Conference kan thleng dawn a ni tih ka hriat rual ruala ka rilru a thil lo lang hmasa ber chu, “Insiamthat kan va ngai nasa dawn em,” tih hi a ni. Kawng engkimah tun aia nasa zawka kan lo inbuatsaih hi a tulin ka hria a, ka sawi pawp pawp dawn a, “Chawngkhumdan tlang huat loh” kan ti a ni ang chu.

1. KAN NUNPHUNG HI :
Kan nun dan, kan khawsak phung, kan tawngkam thleng hian ‘change’ (mi tawng ka hawh ve chhin) / thlakthleng kan mamawh. Hetiang renga kan tal huat huat reng anih chuan kan dawl zo lovang. Ei leh in, riahna tur leh tui in tur lam ah chuan lo dawl zo ta tehreng pawh ni ila, kan khawtlang nun hian a dawl lovang tih ka lo hlau lawk (khanglanga pawh ilo ti mai thei e). Tun dinhmunah hian mahni pawh engmah nilo, midang pawh engahmah ngai chuanglo kan la tam. Thenawmpa engahmah kan ngai lova, thenawmnu in min ngaisang bik lem hlei law.. Miin thil tha a tiha fak a hlawh lawm lawm lai pawha sawiselna tur lo inzawn phet te, mi ngaihsan leh mi fak ngawih ngawih ‘mahse’ tihna tur zawnga hnim kuala, a uihna lai zawng talh kan sawi ang maia lo inti fing talh kan awm te hi sim ang u.

Kan infiamna tawngkamte lah hi a pawhlah leh lutuk a, naupang ngaihthlak ve tlak pawh ni manglo hian thingpui dawr leh khawilai emaw hmunah zahmawh rawngkai leh rawngkailo chawhpawlhin kan nui khek uar uar a, a mawilo. Infiam tur, mahse infiamna tawngkam chu engang paw’n na rawh se, a bula mi tan ngaihthlak hrehawm khawpa infiam uar hi a awm ve ania. Kei ngei pawh hi fiamthu duh, mi aia uar chi ka nia, sim tur ka va’n ngah em!! Kan nunphung hrim hrim hi a zalen a, a nuam. Amaherawh chu zalenna a awm rualin inthlahdahna alo piang a, kan inven nasat a ngai niin ka hria, ‘An khua chu a nuam, a khawthleng a rem, tui a tam, mahse...’ min tih zui vaih zawngin maw... Aih ka laih saih ani mai..!!

2. THAWHHONA THA / LUNGRUALNA :
A va pawimawh tak em!! Hmanah pawh ka sawi tawh. Miin engtinnge thahnem ngai taka mutmu pawh tuah tha hman lova khawtlang tan a thawh pawh inhriatsak nek lova insawisel bawih bawih kan ching hi i sim ang u. Miin inti hre taka a thil hriat chhun a sawi bawrh bawrh hian a aia hria chu alo ngawi reng tih chu a hre miah lo zu nia!! “Chutin khatin tih mai tur a lawm” ti thin te hian rawn ti ve tak tak se an va rem hre dawn em!! Inkhelte aia khel velo tute au rinzia kan sawi tawh kha. Mi sawiselna pawh ngaithla hman lova khawtlang tana bei ngar ngar tute avang a ni lawm ni hetiang hi kan la nih le!! “Y.M.A pawh ka ni ve lo a niang, hnatlang pawh ka hre lo, inti Y M A ho khan ti mai rawh se” kan ti reng dawn em ni? Gen. Conference kan thleng dawn a nih hi!! Kan intih luhlul luiha, kan khawtlang hruaitute kan tawiawm peihlo anih vaih chuan aw... Awi ka rei Lucknow.. zahthlak dawn rem rem!!

3. KAN BAWLHHLAWH HI :
Mahni tawkah changkang thei ang berin inchhung kan chei a, furniture nise tunlai thei ang berin, lirthei nise heti zat hi a tlan ve zut zut reng tawh mai a, mahse maw... kan bawlhhlawh te hi... tukverh lam han hawithla ila kawmthlang lam ah alo par tuar zel mai nia, hal fai hleih lovin!! Phaizawla awm kan ni a, kham sang leh luikawr vela bawlhhlawh paihna tur kan nei ve silo, arem rem ah kan bun kuala, kawmthlang luikawrah a inbang uai hnep hnup bawk a, kawngsira kan han hal ve te lah hi kangbang neng nung ten kan kalsan a, kawngsir velah sarang a tle tlep phei tuarh bawk a, kal paha thil ei ten an ei zawhna hmun hmunah a bawm ruak an thlawh vir nghal char char tihna!

School naupang te emaw, puitling pawh nise thil eina kawr te bawlhhlawh bawma paih nghal zel hi inzirtir thar ila, a bawm a khah pawn fai taka halral nghal inzirtir bawk ila, chuti a nih loh chuan maw, “Hnung lam atang chuan achha, hma lam atang chuan are” min ti dawn!!

Sawi tur a tam, kan sawi seng awm love, midang thahnemngai te’n chhunzawm ve tawh sela. Tun atanga uar taka inzirtirna emaw inbuatsaihna te hi kan tih loh chuan nakinah mualpho a hlauhawm. “Hemi lam kawngah hian kan la kal ngai si lo” tih ziak a nih kha.//

LAWRKHAWM

Bialtu MLA lokal
Kolasib Bialtu Minister Pu PC Zoramsangliana chu hun rei tak bawrhsawmna in a tlakbuak hnuah hriselna tha tak nen a bial fangin a rawn kal leh thei ta.
Bialtu MLA hian a nupui Pi Lalthlamuani, President MHIP Gen. Hqrs Dt 23.10.2014-a Bairabi Chhimveng MHIP Silver Jubilee-a Chief Guest chu a tawiawm a. Chawhnu dar 1 ah Chairman a nihna angin 70th YMA Gen. Conference Organising Committee meeting a hovin neih a ni bawk a, 24.10.2014-ah mipui tan  interview hun a hawng bawk.
Bialtu MLA lokal hi District Congress Block hruaitute bakah MJA lam ten an rawn tawiawm a ni.

Group YMA Zaipawl inruat belh dawn
Zampuimanga Group YMA Executive Committee in 2015 70th YMA General Conference atana YMA zaipawl member mi 15 aia tam lo ve ve ruatbelh tura Bairabi North & South YMA Branch te a hriattirna chu Branch hruaituten ruahmanna an siam mek a, YMA member-te rilru lo inkau tura ngen kan ni e.

Kumpuan chungchangah hma la thar dawn
October ni 21 zana Bairabi Chhimveng YMA Branch Committee chuan YMA Kumpuan hmalakna hrang hrangah chak taka hma lak nise tiin an rel. He hmalakna hian ruihhlo khuahkhirh kawngah te, hnamdang dan lova Mizoram chhunga awm dapchhuah beihpui te leh Bairabi Joint YMA hmalak mekna luidung khuahkhirh humhalh kawngah te a ni ang.

Vocational cum Skill Development training Programme
Dt 20th October 2014 chawhnu Dar 1:00pm khan Diakkawn YMA Committee Room-ah Pu T. Sangkunga MLA, Chairman Mizoram Youth Commision chuan Vocational cum Skill Development Training Programme a hawng.
Ruahmanna hmasa a 31st October 2014 thleng awh tura tih a anih laiin MYC Chairman lo thlen hnuin a hun pawh sei a ni a, 7th November 2014 thleng a awh dawn a ni. Kolasib Sub-Hqtr atangin mi 140 in he training nei tur hian registrtion an ti a, Zampuimanga Group huamchhung atangin mi 20 tel an ni.

Plastic Chair dah thar tawh
Bairabi V/C in Zampuimanga Hall-a dah tur Plastic chair 200 Nos an lei chu Zampuimanga Hall enkawlna hna Br. YMA kuta dah anih tawh avangin Dt. 22.10.2014 (Nilaini) zingkar khan lak phei a ni a, a awmna tur hmun Zampuimanga Hall-ah dah a ni ta. Zampuimanga Hall enkawlna hna hi Bairabi Chhimveng Branch YMA kuta a awm tak avangin Hall hmang duh leh tul dang thilah chuan Branch YMA hruaitute biakrawn tur a ni ang.
Tin, Zampuimanga Hall-a bungraw hrang hrang, Chair etc. te hi dim lo taka hman a remchang dawn lova, dimdawi taka enkawl theuh turin mitinte ngen kan ni.

Tanpuina Lehkhabu dawng leh dawn
Mizoram State Librarian atanga hriattirna kan dawn angin 2013-2014 Raja Ram Mohan Roy Library Foundation Matching Scheme atangin tanpuina lehkhabu Chhimveng Branch YMA te chuan an dawng leh dawn ta. Heng tanpuina lehkhabute hi December ni 19 2014 hmain lam tur a ni.

RTV-TRP an tang chho telh telh
Tunlai hian Ramthar Veng Tangrual Pawl te chuan nasa takin tan an la chho mek zel a, kawng hrang hranga an vengin hma an sawn theihna turin hma an lak thu dawn a ni. Ruihhlo chungchangah strict taka khuahkhirhna kalpui a nih zel dawn thu leh vengchhung tangrual pawlten dan an zam bawhchhe lo turin mitinte an ngen a ni. Kartir lamah khan ruihhlo an man neitu thenkhat chu anmahni duhthlanna in Chhandamna Camping-ah an lo tir lut tawh a ni.

Vanapa Section YMA hnatlang, hma an la chho zel dawn


Vanapa Section, Bairabi North Branch YMA chuan YMA Gen. Conf.  Bairabi-in kan dawn tur inbuatsaihna atan Section huamchhung thianghlimna kawngah hma an la chho mek. Dt 23.10.2014, Ningani khan nilengin hnatlang an nei a, member 30 chuang zet an thawkchhuak a, a tul angin hnatlang hi neih chhoh zel an tum. YMA Information Mike atang leh a remchang anga mimal inah te kalin thianghlimna kawngah inzirtirna hun an hmang chho mek bawk a ni.

70th YMA General Conference 2015 Organising Committee nei ta


YMA Gen. Conference 2015, Zampuimanga Group YMA, Bairabi-a thlen tur chungchangah Dt 23.10.2014, Ningani chawhnu dar 1:30 khan Organising Committee hmasa ber chu Chairman Pu P.C Zoram Sangliana, Bialtu MLA hovin neih a ni.

Chairman, Pu P.C. Zoram Sangliana MLA chuan kum 2015 YMA General Conference Bairabi in a thleng tur chu lawmawm a tih thu a sawi a, kum 2015 Conference chu Central YMA hruaitu thlan kum anih avangin palai kal pawh an tam a rin thu leh theihtawp chhuaha tan lak a ngaih thu a sawi a, a bik takin Bairabi khawtlang mipui te inlungrualna leh tanrualna a pawimawh thu a sawi a ni.

He committee-ah hian Conference chungchanga inbuatsaih dan tur kawng hrang hrang sawiho a ni a, Sub-Committee peng hrang 15 siam a ni a, hetiangin :
1. Pandal 2. Refreshment
3. Reception 4. Souvenir
5. Light & Sound 6. Decoration
7. Ushering 8. Health & Medical
9. Information & Publicity 10. Food & Supply
11. Water & Sanitation 12. Traffic & Security
Organising Committee member mi 9 ruat belh a ni bawk.
2015 YMA Gen. Conference Organising Committee chuan hetiangin committee member a ruat belh :
1. Pu Lalchanhlua, President, Kolasib
Block Congress Committee
2. Pu H.Vanlaltluanga, President
VC, Meidum
3. Pu Andrew V.L Auva, Kolasib
4. Pu Lalfakzuala, BDO Bilkhawthlir
5. Pu Lalsawmliana Hauhnar,
SDO PHE, Kolasib
6. Pu R.Romawia, EE P&E Kolasib
7. Bairabi khawchhuak Welfare
Association, President & Secretary
8. Bairabi khawchhunga Kohhran
hrang hrang aiawh mi pakhat theuh.

Kum 2015 YMA Gen. Conference atana hruaituten cheng nuai 45 ruahman chhinna an siam chu sawihovin pawm a ni a, cheng nuai 45 atang hian Sub-Committee hrang hrang te hian an sum mamawh zat tur sum ruahmanna siamin kum 2015-a Organising Committee neih leh hun hmasa berah chhawpchhuah a ni ang. Sub-Committee hrang hrang Office Bearer tur leh Committee member turte chu Working Chairman kaihhruainain Organising Committee in an ruat dawn a ni.

Date 22nd January 2015 ah Organising Committee Chairman, Bialtu MLA Pu PC Zoram Sangliana hovin Organising Committee neih leh tura ruahman a ni.

Bairabi South MHIP ten BRANCH SILVER JUBILEE LAWM


Dt 23.10.2014, Ningani khan Bairabi Chhimveng MHIP te chuan Branch kum 25 Champhaphak (Silver Jubilee) an lawm.

Silver Jubilee lawmna hun hi chawhma dar 11:00 atangin Zampuimanga Hall-ah hun hman a ni a. Chief Guest Pi Lalthlamuani, President MHIP Gen. Hqrs, Kolasib Sub-Hqrs. MHIP hruaitute leh Bialtu MLA Pu PC Zoramsangliana leh sawm bik te hnen atangin fuihna thuchah ngaihthlak a ni a, tlai lamah Silver Jubilee lawmna ruai theh a ni.

Bairabi Branch MHIP ni thin chu kum 1989 atangin Bairabi North & South Branch din a ni a,  kum 2014 thleng hian Bairabi South Branch MHIP ah hian hruaitu (Office Bearers) mi 19 an lo awm tawh a ni.

Friday 17 October 2014

Editorial - 18-11-2014

Thuziaktu thenkhat leh chhut miten, ‘Mizote hi ze nghet nei lo kan ni, engemaw hi kan bawh huk a, a hniak tam lam lam ti ang mai kan ni’ an lo ti a, engemawchenah chuan a dik awm e.

Mahniin ngaihtuah thiamna (Idea) kan neih miau loh chuan mite tih kan entawn mai loh nakah. Mahse, mite kan entawnna kawng hi a tha lam ni thei zel se a va duhawm em! A chhe zawnga sawi duh tan chuan a tha lo lama midang kan entawnna hi sawi tur ting chuan a awm ve tlat si a.

Engpawhnise, zau tak kan huam thei lovanga, kan mamawh leh kan zawh tawk ang zela ngaihtuahna kan sen a, kan hmuh phaka thil tha tihtur awm hi ka ti ve thei a ni tih rilru pu chunga hma kan lak a pawimawh.

Engemaw tak a thleng riau a nih loh chuan BAIRABI ah YMA Gen. Conference kan thleng ngei dawn. Chhungkaw thenkhat chuan kawng hrang hrangin tun atanga ngaihtuahna sengin an inbuatsaih tan der, a va lawmawm em! Midangte pawhin hetiang hi entawn na chang i hria ang u. Tel ve lo leh bang tur bik anga kan lo inngaih ngawt hi a fu lo maithei.

Tin, veng thenkhatte leh pawl thenkhatten Khua/Veng tana tha tura an rin angin hma an la chho mek zel bawk a, an tanrual that phawt chuan an tum ang hi an ti thei turah ngai ila. Hetiang te hi Pawl dang leh veng dang te hian inzirnan leh thil tha tih ve phahnana kan hman a va tha em!

ZAMPUIMANGA GROUP Y.M.A EXECUTIVE COMMITTEE THUREL

Dt. 15.10.2014, Ningani khan Zampuimanga Group YMA Executive Committee neih a ni a, thurel tlangpui te :

Thurel 1 Na : Organising Committee din chungchang :-
70th Y.M.A General Conference 2015 Organising Committee hetiang hian din a ni.
Chairman : Pu P.C. Zoramsangliana, Bialtu MLA.
Working Chairman : Pu H.Vanlalbika, President Group Y.M.A
Sr.Vice Chairman : Pu J.Lalchhuanawma Adviser Group Y.M.A
Vice Chairman : Pu CT.Mawia, President, Sub-Hqrs Y.M.A.
Secretary : Pu Vanlalfela, Secretary, Group Y.M.A
Asst. Secretary : Pu C.Lalbiakenga, GEC.
Treasurer : Pu H.Lalzawmliana, Asst.Secy. Gr.Y.M.A
Fin.Secretary : Pu Laldinpuia Ralte, GEC
Patron : 1) Pu Lalthanzara, Minister H& FW, etc.
: 2) Pu Lalrinthanga, Parliamentary Secretary.
: 3) Pu Lalbiakzuala, President C.Y.M.A.
Committee Members te :-
1) Pu.K.Lallianpuia, Vice President Group Y.M.A
2) Pu.Vanlalnghaka, Fin. Secretary Group Y.M.A.
3) Tv.K.Lalawmpuia, Treasurer Group Y.M.A.
4) Pu.C.Lalchhandama, Vice President, Bairabi ‘N’ Br. Y.M.A
5) Pu.K.Lalrinchhana, Secretary, Bairabi ‘N’ Br. Y.M.A
6) Pu.F.Lalduhawma, President, Bairabi ‘S’ Br. Y.M.A
7) Pu.B.Lalnunkima Secretary, Bairabi ‘S’ Br. Y.M.A
8) Pu.Lalchhuanmawia, President, Bukvannei Br Y.M.A
9) Tv.Lalhriatpuia, Secretary, Pangbalkawn Br Y.M.A
10) Pu.Lalthangmawia, Vice President, Meidum Br Y.M.A
11) Pu.R.Lalrinawma, Vice President, Joint Y.M.A Bairabi
12) Pu.Lalrinmawia Ngente, Secretary, Sub-Hqrs. Y.M.A Kolasib
13) Pu.H.Lalhmangaiha, Vice President, V/C Bairabi
14) Pu.C.J.Lianchungnunga, Member, V/C Bairabi
15) Sub-Deputy Commisioner, Bairabi
16) President & Secretary, Joint Y.M.A Bairabi
17) President & Secretary, M.Z.P Sub-Headquarter, Bairabi
18) President & Secretary, MHIP Bairabi N & S Branch.
19) President & Secretary, MUP Bairabi N & S & Rail Station.
20) Pu.P.C.Lianzuala, Range Officer, Bairabi Range.
21) Pu.Lalrinawma, Sub-Divisional Officer, PWD Bairabi
22) Pu.Johana, Inspector, Police Station Bairabi
23) Pu.Lalramchhana, Range Officer, Saihapui ‘K’ Range.
Heng bakah hian Organising Committee in tul a tih chuan Committee member an ruat belh thei dawn a ni.
Chairman P.C.Zoramsangliana remchan hunah Organising Committee neih nise, Group Office Bearer ten lo bawhzui rawh se tih a ni.

Thurel 2 Na : Group Y.M.A Zaipawl chungchang :
Group Y.M.A Zaipawl Convener Pu.RK.Lalchhandama hnen atangin Gr. YMA  Zaipawl report ngaihthlak a ni a, a kalpui zel dan tur sawiho a ni a. Zaipawl member in ruat belh nise, Bairabi North leh South Branch Y.M.A ten Zaipawl member 15 aia tam lo rawn ruat/thlang se, Zaipawl memberte Conference kan thlen dawn avangin active leh zual turin Branch tin ten hmalak nise tih a ni.
Tin, General Conference-ah hla vawi hnih tal nei thei tura inbuatsaih nise, Zaipawl member ruat tharte chu October thla ralhmain Group Secretary hnenah hriattir nise tih a ni.

Report : 69th General Conference 2014 thlengtu (Ratu) Organising Committee-in Conference thlenna tur atana inbuatsaihnan Rs 40,000/- Zampuimanga Group Y.M.A min hlan thu Chairman Pu.H.Vanlalbika hnen atangin ngaihthlak a ni a, lawmawm kan ti a, Organising Committee kutah hlan nghal a ni.

YMA GENERAL CONFERENCE VAWI 69-NA ROREL MINUTE

A. YMA KHAWIH :
1. “YMA Dan Bu ennawn ni rawh se” tih chu uluk takin kan sawihova, a lo luh ang hian kan pawm.
2. “Kan hnam incheina/thuamhnawte hi tun aia uluk leh fimkhur zawka humhalh ni rawh se” tih chu ngun takin kan sawihova, a lo luh ang hian lungrual takin kan pawm.
3. “Chhiatrupna laka lo inven dan inzirtirna hi thingtlang lamah neih a nih ve theih nan Central YMA-in hma la rawh se” tih chu ngun taka ngaihtuah a nih hnuah, a lo luh ang hian kan pawm.
4. “Kumpuan pual thawhlawm member tinah Rs. 5.00 khawn ni rawh se” tih chu ngun takin kan ngaihtuah a, kumin atan chuan khawn rih loh tih rawtna a awm avangin ban pharin khawn leh khawn loh chungchang kan buk a, kumin atan chuan kumpuan pual thawhlawm member tina Rs. 5.00 khawn chu tih rih loh nise kan ti.

B. SORKAR KHAWIH :
1. “Mizoramah Paper Mills din a nih theih nan Sorkar-ah ngenna siam nise” tih chu uluk taka ngaihtuah a nih hnuah ban pharin kan buk a, Mizoramah Paper Mills din a nih theih nan Sorkar-ah ngenna siam nise tih chu pawm a ni.
2. “Drugs License Sorkar-in a pek dawnin License diltu awmna Group emaw, Branch emaw hriatpuina lehkha tel ngeia pek a nih theih nan hma lak ni rawh se” tih chu ngun taka ngaihtuah a nih hnuah, a thu tlema siam thain hetiang hian kan pawm. “Drugs License Sorkar-in a pek dawnin License diltu awmna Branch YMA hriatpuina lehkha tel ngei a pek a nih theih nan hma lak ni rawh se”.

III. KUMPUAM RAWTNA : Kum 2014-2015 chhungin YMA kumpuan neih tha kan ti a, ngun taka kan sawiho hnuin, YMA kumpuan atan Ram leh Hnam Humhalh tih leh Intodelh chu palai ten ban pharin kan buk hnuah “Ram leh Hnam Humhalh” tih chu kan pawm.

V. CHHIATNI THATNI KAIHHRUAINA : Chhiatni thatni kaihhruaina (2006 Revision chhut vawi 7-na) siamtha tura rawtna lo lut hrang hrangte chu, siamthat ngaite siam thain hetiang hian kan pawm.
a) SL. NO. 4-NA : ZUALKO
Siamthat rawtna :
Sub. No. (k) hi paih nise.
2) SL. NO. 6-NA : THIL KHAWN
Siamthat rawtna :
Thil khawn chungchanga pawisa zat Rs. 2/- lo lang hi telh tawh loh nise, buhfai khawn tur zat pawh hi tarlan loh mai nise. Hetiangin, “Mitthi an awmin, Branch tinin mahni veng mil ang zelin mahni veng chhungah mitthi chhungte tanpuina hi kalpui nise”
c) Sl. No. 7-na : Thlanlaih
Siamthat rawtna :
Sub. No. (h) belhin, ‘Thlan laih lawk emaw, hlawhfa laa thlan laih hi Branch te remchan dan anga kalpui nise.
d) Sl. No. 8-na : Inphum thu
Siamthat rawtna :
Zing dar 9.00 hmalama thi chu a ni la laa inphum nise, tulna bik awmah chuan YMA hruaitute leh Mitthi chhungte inbiakremna angin kal ila.
e) SL. NO. 9-NA : Mitthi Vui
Siamthat rawtna :
Sub. No. (e) hi hetiang hian thlak nise:
Thlan vur hi YMA ten tlawmngaia kan inpui thin hi a mawi a, makpa leh tu leh fa ten kan mawhphurhna a ni tih erawh hriat a tha.
Sub. No. (h) belhin, A tul angin YMA Hall/Community Hall leh remchangah invui theih nise.
f) SL. NO. 10-na : Kuang
Siamthat rawtna :
Sub. No. (d) belhin, Kuang atan thing kan hman ai hian ply board/bamboo ply hman theih nise.
g) SL. NO. 13-NA : Kuanga indah hun
Siamthat rawtna :
1. Sub. No. (b) hi hmang tawh lova paih nise.
2. Sub No (c) belhin, Kuang chhunga ruang khung hi chhungkhat lainate mawhphurhnaa ngaih a ni a, YMA hruaituten tlawmngaia tawiawm thin nise. (Sub No. ‘b’ a awm tawh lovang a, Sub No. ‘c’ hi ‘b’ ah a lut ang)
h) SL. NO. 14-NA : KHAWHAR LENPUI
Siamthat rawtna :
Khawhar lenpui chungchangah - Ruang thlak zan atanga chhiarin zan thum hi YMA zan atan hman theih nise, tih belh nise. Tin, a remchang laiah hetiang hian belh nise - Zan lamah thalaite hunah YMA ten kaihruaitu fel tak kan insiam thin hi chin zui zel nise, hun hman dan pawh YMA Branch-in tha a tih dana ruahmanna siam thin nise tiin kan pawm.
i) SL. NO. 15-NA : KHAWHAR IN RIAH
Siamthat rawtna :
1. Sub. No. (h) belhin, - Bungraw lakkhawm pek fel leh khawhar chhungte a tul anga tanpui hi khawhar in riakte mawhphurhna a ni tih hre thar ila.
2. Khawhar in riah chungchangah Branch tin ten mahni remchan danin inkaihhruaina dan siam mai thin nise.
j) SL. NO. 16-NA : INRALNA
Siamthat rawtna :
Sub. No. (d) belhin, - Ralna bawm hun pawh hi a thatna a awm thei a, YMA Branch-in tha a tihdan anga kalpui nise.
k) Sl. No. 18-na : Puana intuam :
Siamthat rawtna :
Mizo hi laina hnai leh thian thate puana intuam thin kan ni a, hei hi chin dan mawi tak a ni tiin dah nise.
l) Sl. No. 25-na : Mikhual thi
Siamthat rawtna :
(Sub. No. (d) i & ii
(i) Branch-in tul a tih loh chuan khawn tesep khawn a ni lovang, tlaivarpui leh ruang thawnchhuah chungchangah Branch-in remchang an tih angin kalpui nise.
(ii) Dan lova awmte pawh Branch-in tul a tih angin kalpui nise.
m) SL. NO. 28-NA : Damlo en
Siamthat rawtna :
A thupuia Damlo en tih leh Sub. No. (b)-a Damlo en tih aiah damlo kan tia thlak nise.
n) SL. NO. 29-NA :
Siamthat rawtna :
Ruang phurtu leh zuitu motor-ah Flag dum zar thin nise.
o) Sl. No. 22-na : Hlamzuih
Hlamzuih chungchanga rawtna lo lute chu ngun takin kan sawihova, YMA General Conference 1982 thurel 12-na ang hian a ngaia kal nise tiin lungrual takin kan pawm, hetiangin - YMA General Conference chuan hetiang hian hlamzui chungchang a rel a; “Mi, thla thum (ni 90) hnuai lam a thih chuan hlamzuiha thi a ni ang. Mitthi kan insawngbawl dan leh intawiawm danah YMA te’n mitthi pangngai anga buaipui (khawntesep, inriahpui, zualko etc) tur china kan ngaih chu thla thum (3) chin a ni” (YMA General Conference 1982 thurel 12-na).
Thatni lam :
1. SL. NO. 1-NA : MAN
Siamthat rawtna :
Sub No. (c)-a chin hauh loh tur a ni tih hi tih loh theih nise tia thlak nise.
2. SL. NO. 3-NA : INCHEINA
Siamthat rawtna :
Sub. No. (c) belhin, - Inneih nia inchei/thuam nan hian Mizo incheina hman uar hram hram nise tia dah nise.